W dniu 18 kwietnia 2023 r. w Muzeum - Zamek w Łańcucie odbyły się główne uroczystości Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków, zorganizowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Święto zostało ustanowione przez Komitet Wykonawczy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS w 1983 roku i wpisane przez UNESCO do rejestru ważnych dat o znaczeniu dla całego świata.
Jego cel to przede wszystkim przybliżenie społeczeństwu zagadnień związanych z ochroną spuścizny minionych pokoleń. To także święto wszystkich, którzy na co dzień zajmują się ochroną i opieką nad zabytkami: konserwatorów, historyków sztuki i architektury, urbanistów, archeologów oraz przedstawicieli innych zawodów pracujących na rzecz ochrony zabytków, a także społeczników, właścicieli, opiekunów i zarządców obiektów zabytkowych.
W Polsce od 2003 r. ochrona zabytków nie jest już wyłącznie zadaniem administracji rządowej. Obecnie współodpowiedzialność za efektywność systemu ochrony zabytków ponosi również samorząd terytorialny. Stało się to możliwe dzięki Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Łańcuckie uroczystości rozpoczęły się od ceremonii prezentacji oznakowania starego cmentarza żydowskiego w Łańcucie przy ul. Moniuszki 15. Dzień 18 kwietnia to szczególna data, stanowiąca przeddzień 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim Cmentarz w Łańcucie stanowi własność Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. W tej części wydarzenia udział wzięli przedstawiciele instytucji oraz organizacji zaangażowanych w upamiętnianie cmentarzy żydowskich, które odbywa się w ramach programu „Oznakowanie cmentarzy żydowskich na terenie Rzeczypospolitej Polskiej”.
W kolejnej części wydarzenia odbył się briefing prasowy, w którym udział wzięli:
- Dr Jarosław Sellin – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków
- Władysław Ortyl – Marszałek Województwa Podkarpackiego
- Radosław Wiatr – Wicewojewoda Podkarpacki
- Dr hab. Katarzyna Zalasińska – Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa
- Dr Włodzimierz Gerycz - Państwowy Rezerwat Historyczno-Architektoniczny w Żółkwi
- Beata Kot – Podkarpacki Wojewódzki Konserwator Zabytków
- Piotr Zubowski - Dyrektor Muzeum Kresów w Lubaczowie
- Krzysztof Żaba – p.o. Dyrektora Muzeum - Zamek w Łańcucie
Otwarcie oraz dalszy przebieg Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków miały miejsce na Sali Balowej Zamku.
Głos zabrali:
- Dr Jarosław Sellin – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków
- Prof. Bogumiła Rouba - Przewodnicząca Rady Ochrony Zabytków przy MKiDN
- Dr hab. Katarzyna Zalasińska – Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa
- Krzysztof Żaba – p.o. Dyrektora Muzeum Zamek w Łańcucie
Wystąpienia zaprezentowali:
- Postulaty zmian w polityce konserwatorskiej w zakresie światowego dziedzictwa UNESCO. Jakub Wiśniewski, Zastępca Dyrektora Departamentu Ochrony Zabytów, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
- Żywe dziedzictwo – ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Polsce. Joanna Cicha-Kuczyńska, Radca ds. UNESCO, Departament Ochrony Zabytków, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Po przerwie odbył się panel dyskusyjny pt. „Aktualne wyzwania ochrony obiektów architektury drewnianej wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO”
Jego moderatorem była dr hab. Monika Bogdanowska, Zastępca Dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa
W dyskusji uczestniczyli:
- Beata Kot Podkarpacki Wojewódzki Konserwator Zabytków
- Dr inż. arch. Piotr Turkiewicz Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków
- Ksiądz mitrat Julian Felenczak, proboszcz prawosławnej parafii w Morochowie, dziekan sanocki
Zgromadzeni goście zostali zaproszeni przez Piotra Zubowskiego – Dyrektora Muzeum Kresów w Lubaczowie do złożenia wizyty w Zespole Cerkiewnym w Radrużu,
Obchodom Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków towarzyszy wystawa plenerowa „Skarby drewnianej architektury sakralnej. Kościoły i cerkwie na Liście światowego dziedzictwa UNESCO”. Wystawa znajduje się przed wejściem do Zamku. Będzie można ją oglądać do 15 czerwca br.
